Các loài mối thường xây dựng cho mình một vương quốc riêng biệt, với nhiều khu vực đóng vai trò hỗ trợ khác nhau. Mối không chỉ đa dạng về số lượng, mà còn có tập tính sinh hoạt xây tổ chuyên biệt mức độ tinh vi cao. Chúng được xem là một trong số những loài côn trùng bậc thầy trong việc xây tổ. Vậy mối gồm những loài nào? cấu tạo, cách nhận biết và ảnh hưởng của mối thế nào đến đời sống. Cùng tìm hiểu ngay sau đây:
Nội dung
Giới thiệu về loài mối
Mối là loài côn trùng xuất hiện rất nhiều tại các địa điểm tại Việt Nam. Thời gian sống của chúng trên trái đất kéo dài đến 250 triệu năm. Một tuổi thọ sinh sống kéo dài đến vô tận vượt xa sự tưởng tượng con người. Ngoại hình của loài mối có khá có nhiều điểm tương đồng với loài kiến cánh ở màu sắc trắng, pha vàng và nâu sẫm. Về mặt sinh thái, mối có và gián là hai loại công trùng đều là những loại côn trùng xã hội với mức độ phổ biến cao. Có thể bạn chưa biết tổ tiên của các loại mối chính là loài gián.
Tham khảo các dịch vụ nổi bật tại VPC:
Cấu tạo của mối
Hình thái bên ngoài
Mối sinh sản (chúa, vua, cánh, dự bị)
Phần đầu phát triển và được bao bọc tương đối vững chắc. Có mắt đơn, mắt kép và râu hình chuỗi hạt, số lượng đốt râu thay đổi tuỳ loài. Râu cũng kiêm luôn nhiệm vụ của cơ quan khứu giác và vị giác.
Phần ngực gồm 3 đốt tương ứng với 3 đôi chân, với mối cánh đốt ngực giữa và sau mỗi đốt còn mang thêm một đôi cánh (sau khi bay giao hoán cánh mới bị rụng hoặc gãy theo khớp rụng cánh).
Bụng thường có 10 đốt, có một cặp lỗ thở ở đốt bụng thứ 2 đến thứ 8. Đốt 10 là nắp sinh dục. Phần cuối cơ thể còn có một đôi gai đuôi. Mối chúa trưởng thành đã đẻ nhiều có phần bụng phát triển to hơn để chuyên đẻ trứng, cơ thể có thể đạt từ 60 đến 70mm.
Mối không sinh sản (mối thợ, mối lính)
Đầu của các loại mối không sinh sản kém phát triển hơn, chúng có mắt kép còn mắt đơn thì bị thoái hóa. Chiều dài vào khoảng 4mm – 10mm:
- Mối thợ và mối non nhìn chung có hình thái giống nhau, mối non toàn thân màu trắng sữa, còn mối thợ thì có màu thẫm hơn.
- Mối lính có phần đầu to hơn, có biến đổi riêng biệt để phù hợp với nhiệm vụ bảo vệ và canh gác vương quốc
Hình thái bên trong
Hệ tiêu hoá
Gồm 3 đoạn chính:
- Ruột trước: lỗ miệng, thực quản, diều, mề
- Ruột giữa: ống ruột và các ống Malpigi
- Ruột sau: các túi tiêu hoá phụ, ruột già, trực tràng và hậu môn
Trong ruột mối có nhiều nguyên sinh vật và các vi khuẩn giúp chúng tiêu hoá thức ăn là cellulose.
Cơ quan cảm giác
Gồm mắt đơn, mắt kép và đặc biệt là cơ quan jhonton nằm trên đốt trụ của râu giúp nhận biết đồng loại, kẻ địch hay kiếm ăn. Cơ quan phát thanh mà mối sinh sản có được là nhờ sự rung động giữa tấm lưng ngực và cách vẫy cánh để kêu gọi con đực. Ở mối không sinh sản (thợ và lính), là do sự co giật cơ đầu (thường để báo động sự nguy hiểm).
Vòng đời của mối
Mối thuộc loài côn trùng biến thái không hoàn toàn, nên chúng chỉ trải qua 3 giai đoạn phát triển bao gồm: Trứng, ấu trùng và con trưởng thành. Tùy thuộc vào điều kiện môi trường, nhiệt độ và nguồn thức ăn mà loài này sẽ có thời gian sinh trưởng khác nhau.
Giai đoạn trứng
Trứng thường được sinh ra từ mối chúa, lần đầu tiên giao phối các loại mối chúa có thể sinh sản được vài chục trứng, theo thời gian cơ quan sinh sản hoàn thiện số trứng sẽ dần tăng lên. Trứng có màu trắng, hình bầu dục và rất nhỏ.
Trứng thường được đẻ ở những nơi chúng cho là an toàn như trong tường, dưới lòng đất. Số phận của các con mối được quyết định từ khi còn trong trứng. Chúng có thể phát triển thành bất kỳ thành viên nào trong tổ như mối thợ, lính hoặc cánh…
Giai đoạn ấu trùng
Trứng sau 30 – 60 ngày sẽ nở thành ấu trùng, các con ấu trùng màu trắng đục và có kích thước bằng với kích thước trứng. Sau nhiều lần lột xác chúng sẽ có kích thước lớn hơn và phát triển đầy đủ.
Ấu trùng cũng ăn nguồn thức ăn chủ yếu là cellulose từ gỗ, tuy nhiên cần có sự hỗ trợ của các loại mối thợ. Các con mối thợ sẽ phá vỡ thức ăn bằng cách nhai thức ăn và nuốt vào ruột, sau đó các enzym trong ruột sẽ chế biến thức ăn và xuất ra từ hậu môn để làm nguồn thức ăn cho các ấu trùng.
Giai đoạn con trưởng thành
Qua nhiều lần lột xác, các con ấu trùng sẽ có được đầy đủ các cơ quan để trở thành loài trưởng thành. Thông qua giai đoạn này, chúng sẽ trở thành những con mối thợ, cánh hoặc lính tùy thuộc vào nhu cầu “vương quốc” của chúng.
Tuổi thọ của loài mối
Tuổi thọ của các loại mối này khá cao, mặc dù sống đa số trong đất chịu rất nhiều nguy cơ về nấm và côn trùng ăn mồi sống nhưng chúng lại có sức sống cực kỳ bền bỉ. Tuổi thọ của chúng cũng tùy thuộc vào nhiệm vụ mà chúng đang đảm nhiệm:
- Mối chúa thực hiện nhiệm vụ sinh sản có thể sống đến 25 năm nếu trong điều kiện khí hậu lý tưởng. Mối vua sống được khoảng 10 năm.
- Mối thợ, lính, đất làm nhiệm vụ kiếm ăn, bảo vệ vương quốc thời gian chúng tồn tại chỉ khoảng 1 – 2 năm.
Các loại mối phổ biến hiện nay
Mối gỗ khô
Mối gỗ là giống mối thuộc họ Kalotermitidae Enderlein. Đặc điểm nhận diện các loại mối này chính là dựa vào phần đốt ngực trước phẳng bao gồm 8 đốt. Những đốt này có chiều dài và chiều rộng nằm ở phần đầu. Với con mối lĩnh sẽ có đầu màu nâu đậm hoặc đen. Chúng có phần trán đưa ra khá cao và phần hàm ngắn có màu đen.
Mối gỗ ẩm
Mối gỗ ẩm xuất hiện nhiều ở vùng đất ẩm ướt nằm gần biển. Chúng xuất hiện ở gần nguồn nước và tại những phần thân gỗ bị ẩm ướt lâu ngày của những công trình xây dựng. Chúng sẽ sống tập trung cùng nhau để tạo những nguồn thức ăn lớn với tốc độ phá họại cực nhanh. Đây là mối gây hại nhiều nhất trong tất cả những loài mối hiện nay.
Mối thợ
Loài mối này khá phổ biến với chúng ta, vì chúng rất hay xuất hiện xung quanh nhà. Chúng còn được gọi là mối thợ hay mối dạng lính. Đặc điểm nhận diện chính mối có đầu vàng và phần lỗ trán hiện rõ ra trên lưng. Với những đốt ngực trước cũng phẳng hẹp hơn chiều rộng từ phần đầu. Nếu như bị tấn công chúng sẽ tiết ra chất nhựa màu trắng sữa. Phần bụng chúng có màu kem, đôi lúc có màu phớt hồng nhẹ.
Mối đất
Mối đất là loại mối thuộc họ Termitidae, loài mối thường xuất hiện tại nhiều sông hồ chứa nước, và thức ăn chính của chúng là gỗ đã được đục một phần. Mối đất chủ yếu làm tổ nằm phía dưới lòng đất và chúng khó kiểm soát hơn. Mối đất chỉ xuất hiện khi nhiệt độ ấm áp và sau lượng mưa lớn. Chúng xuất hiện đầu mùa mưa và bay ra tổ và tìm kiếm bạn bè. Chúng sẽ phát triển từ 3 đến 5 năm trước khi tách khỏi đàn mới.
Mối chúa
Mối chúa ra đời có nhiệm vụ là nhân giống cho cả tổ, các loại mối chúa có cánh ở trên lưng và chúng dùng đôi cánh này để bay ra khỏi tổ sau đó tìm một nơi thích hợp để dừng lại và chọn nơi đó làm tổ mới.
Hai cánh của mối chúa sẽ rụng đi khi chúng tìm được mối đực để giao phối và sinh sản ra nhiều trứng mối tạo thành tổ mối mới. Mối chúa có đầu nhỏ, bụng to dài khoảng 12 đến 15cm. Mỗi con mối chúa có thể sống được 25 năm và mỗi ngày đẻ được 8000 đến 10000 trứng, tốc độ trung bình khoảng 35 trứng/phút. Đây cũng là lý do khiến cho mối có thể tấn công nhà bạn rất nhanh và khó mà tiêu diệt được toàn bộ mối.
Những con mối chúa có trọng lượng nặng hơn 300 lần trọng lượng của một con mối thông thường thế nên chúng cần sự giúp đỡ và nuôi nấng của các con mối thợ khác. Trong một tổ mối thì có hai con mối là mối vua và mối chúa nhận nhiệm vụ sinh sản cho cả đàn.
Mối vua
Nếu như mối chúa là những con cá thể cái vậy thì mối vua là những cá thể đực. Sau khi cùng mối chúa rời tổ và xây dựng tổ mối mới thì nhiệm vụ của các loại mối vua là cùng mối chúa giao phối để tạo ra thật nhiều trứng mối để nhanh chóng tạo thành tổ mối mới. Và những chú mối mới được sinh ra có nhiệm vụ tìm thức ăn và nuôi sống mối vua và mối chúa vì cả hai không thể tự kiếm ăn.
So với mối chúa sống được 25 năm thì mối vua có thời gian sống ngắn hơn rất nhiều dưới 10 năm. Mối vua có đầu nhỏ hơn thân, cơ thể có màu nâu đậm và lớn mối lính và mối thợ khoảng 200 đến 400 lần, những vẫn nhỏ hơn mối chúa. Vì thời gian sống của mối vua ngắn hơn mối chúa, nên sau khi mối vua mất thì mối chúa sẽ sinh ra mối vua mới để tiếp tục duy trì nòi giống.
Mối lính
Mối lính có số lượng không quá nhiều như mối thợ trong một đàn. Mối lính có nhiệm vụ tấn công kẻ thù vì phần đầu và hàm trên của mối lính cực kỳ sắc bén, các loại mối lính còn sinh ra tuyến hàm tiết ra dịch nhũ trắng để gây mê kẻ thù khi tấn công. Ngoài ra, chúng cũng có một nhiệm vụ khác là canh gác cho tổ mối.
Mối cánh
Mối cánh là nguồn gốc của mối chúa. Nhiệm vụ chủ yếu của mối cánh là đi kiếm ăn, sau một thời gian gặp được các điều kiện thích hợp thì chúng sẽ rời tổ đi nơi khác và chuyển tới những nơi có ánh đèn. Sau khoảng 10 đến 15 phút thì cánh thì cánh của mối cánh sẽ rụng và chúng tìm con đực để giao phối rồi tạo ra tổ mối mới. Vậy nên nếu bạn muốn tiêu diệt tận gốc những con mối này thì hãy diệt chúng trong lúc chúng chưa tìm được nơi làm tổ mới.
Một số thông tin thú vị về loài mối ít người biết
Có một số thông tin về loài mối mà nhiều người hiểu lầm vì vậy dưới đây chúng tôi đã tổng hợp lại các thông tin thú vị về mối để giúp mọi người hiểu hơn loài côn trùng đáng ghét này.
Thị giác của mối thợ và mối lính khá kém
Có một việc khá đặc biệt đó là các loại mối có khả năng sinh sản thì chúng có thị lực rất tốt để phục vụ cho việc tìm bạn tình để xây dựng tổ ấm. Còn những mối thợ hoặc mối lính đều sẽ có thị rất kém vì chúng dành thời gian cả đời để làm việc trong bóng tối.
Mối có thể tiêu hóa cellulose
Cellulose là chất xơ có trong gỗ, chất xơ này có cấu tạo cứng nên độ bền rất tốt và khó tiêu hóa. Nhưng trong ruột của mối có các vi sinh vật làm nhiệm vụ phá vỡ cấu tạo của cellulose giúp tiêu hóa thức ăn khó nuốt này. Vì vậy, mối xem gỗ là thức ăn ưa thích của mình. Các vi sinh vật sống trong ruột của mối xem ruột mối là nhà của chúng vì thế mối ăn gỗ cũng là cách gián tiếp đưa thức ăn cho chúng vì vậy hai bên qua lại hỗ trợ lẫn nhau.
Thức ăn của ấu trùng mối
Ấu trùng mối có thức ăn chính là phân của các loại mối thợ, vì trong ruột của con mối non chưa có các vi sinh vật để phân giải cellulose. Việc chúng ăn phân cũng là cách để bổ sung đầy đủ các vi sinh vật cần thiết cho đường ruột. Từ đó chúng có thể bắt đầu công việc ăn gỗ để lấy cellulose để nuôi sống mình.
Sống rất sạch sẽ
Một việc thú vị đó là các loại mối rất thích sạch sẽ, chúng luôn biết cách giữ vệ sinh cho cơ thể và dành phần lớn thời gian để chăm sóc cho nhau, cùng nhau kiểm soát ký sinh trùng và vi khuẩn gây hại cho cả tổ. Đương nhiên sẽ không tính những loài mối sống trong bùn đất, vì chúng cần không gian sống đặc biệt hơn những loài còn lại.
Ảnh hưởng của mối đến đời sống con người
Mỗi khi nhắc đến các loại mối thì mọi người đều nghĩ ngay đến việc chúng sẽ gây ra rất nhiều rắc rối cho con người. Vậy thì chúng gây phá hoại như nào?
Phá hoại tài sản
Đây có thể nói là một “signature” của mối, vì chúng thường có thói quen đào rỗng mọi thứ từ bên trong, nếu như bạn không kịp thời phát hiện thì sẽ phải tốn số lượng lớn tiền để thay mới đồ vật hoặc sửa chữa những đồ vật bị mối ăn. Nhưng bạn cũng cần phải bảo đảm rằng mình đã diệt mối tận gốc trước khi mua đồ mới hoặc sửa đồ vật của mình vì nếu không sẽ lại tiếp tục cung cấp đồ ăn cho lũ mối này đấy.
Để chứng minh sự phá hoại khủng bố của mình thì theo thống kê trong ngành công nghiệp, con người đã phải chi ra hơn 5 tỷ USD để sửa chữa những thiệt hại do bọn mối gây ra trong mỗi năm. Đặc biệt, các công ty bảo hiểm sẽ không chịu trả tiền cho bất kỳ tổn thất nào do mối gây ra vì thế số tiền thực tế có thể nhiều hơn 5 tỷ USD.
Gây mất mỹ quan
Người Việt Nam rất thích những đồ nội thất từ gỗ, và chọn gỗ là vật liệu chủ đạo trong thiết nhà cửa và nội thất. Và mọi thứ sẽ kết thúc khi mối đến thăm nhà bạn, chúng sẽ khiến các đồ gỗ trong nhà bị bong tróc sơn, tạo ra các khe nứt trên bề mặt, hoặc là đào rỗng bên trong để đỡ mất thẩm mỹ của nội thất bằng gỗ. Và dù là bất kỳ cách nào đi nữa cũng sẽ khiến đồ gỗ trong nhà bạn trở thành thảm họa của thiết kế, rất mất mỹ quan ngôi nhà.
Gây bệnh
Mặc dù chưa có bất kỳ nghiên cứu khoa học nào về việc mối sẽ gây bệnh trực tiếp cho người. Nhưng nếu xét về thức tế thì mối làm tăng độ ẩm trong nhà, làm các vi khuẩn nấm mốc gia tăng trong nhà làm không khí trong môi trường sống bị ô nhiễm. Đây cũng là nguyên nhân gián tiếp khiến cho bạn và người nhà có thể bị các chứng bệnh về hô hấp.
Tạo nguy cơ về cháy
Trong các ổ điện thường sẽ được để rỗng và đây cũng nơi thích hợp để mối làm vây nên tổ ấm của mình tại đây. Và khi các loại mối này làm tổ tại ổ điện sau đó đào rỗng các tường xung quanh có thể chạm đến các mạch dây điện làm mất điện cả ngôi nhà nếu như nặng hơn cũng có thể gây cháy nổ.
Góp phần làm sập, lún công trình
Với số tiền khổng lồ mà con người chi chỉ để sửa chữa những hư hại do các loại mối gây ra cũng đủ thấy chúng công không nhỏ trong việc phá hoại các công trình. Nếu như trong công trường không phát hiện lũ mối sớm để kịp thời diệt trừ chúng thì đây có thể là mối nguy hiểm tiềm ẩn đem lại rất nhiều thiệt hại cho công trình trong tương lai.
Phía trên các bạn cũng đã biết được tốc sinh sản khủng khiếp của mối trong một ngày, nếu chúng có đủ thời gian chắc chắn sẽ không chỉ có một tổ mối trong công trường của bạn và chúng sẽ đào rỗng toàn bộ những vật liệu làm từ gỗ của công trình, thâm chí làm rỗng cả công trình đã hoàn thành xung quanh. Vì vậy, khi phát hiện tổ mối bạn cần phải tìm cách tiêu diệt chúng ngay lập tức, tránh tình trạng xấu nhất xảy ra.
Gây sợ hãi
Nếu như nhà bạn có tổ mối thì chắc hẳn sau những cơn mơ thì là lúc những con mối cánh bay ra khỏi với số lượng khổng lồ. Cảnh tượng kinh khủng này sẽ khiến nhà bị phải hoảng sợ một phen đặt biệt là người già và trẻ nhỏ. Và nếu trong nhà có người sợ côn trùng thì cảnh tượng những con vật nhỏ màu trắng bò nhúc nhích trong bếp chắc sẽ sợ đến ngất xỉu đấy.
Gây ồn, ảnh hưởng đến giấc ngủ
Những con mối làm nhiệm vụ kiếm ăn sẽ hoạt động hết công suất dù là ngày hay đêm, chúng còn tạo ra những tiếng động khó chịu, đinh tai nhức óc. Khiến cho các thành viên trong gia đình không thể nào có được giấc ngủ tốt, dẫn tới sức khỏe suy giảm.
Xem ngay:
- Cách diệt mối tận gốc
- Phòng chống mối công trình
- Quy trình diệt mối
Yếu tố nào thu hút mối sinh sống và tìm đến?
Mối thích những môi trường ẩm ướt để dễ sinh trưởng và phát triển. Yếu tố này rất thu hút chính đến để tìm kiếm thức ăn nhiều hơn. Mối cũng rất thích ẩn trốn trong nhà và ăn mòn phần gỗ xây nhà. Những yếu tố thu hút mối đến sinh sống nhà bạn nhiều nhất đã được chúng tôi tổng hợp dưới đây:
- Nhà cái nhiều đồ gỗ nội thất.
- Các vết nứt dễ có khe hở để chúng dễ lọt qua.
- Nhà cái nhiều nơi ẩm, dột mưa.
- Phòng chứa đồ thiếu ánh sáng ít thông thoáng.
- Nhà có nhiều bìa sách, bìa cứng bỏ dở không được thu gọn, dễ thấm nước mưa ẩm ướt.
Tuy nhiên chúng ta nên nhớ dù bất kỳ nơi đâu thì mối vẫn có sức sống vô cùng dai dẳng. Mối dễ lây lan theo cách ngẫu nhiên để có thể tìm kiếm thức ăn, để sinh trưởng nhanh hơn.
Mối xâm nhập vào nhà bằng con đường nào?
Các loại mối có rất nhiều cách để xâm nhập vào nhà của bạn. Trong quá trình tìm kiếm tổ mới, hay tìm thức ăn thì chúng sẽ dựa vào các vết nứt hoặc khe hở trong nhà, các ống nước dẫn vào nhà, dây điện ngầm đặt trong tường nhà hay là từ cửa sổ chúng bay vào khi đi tìm tổ mới. Sau khi vào được nhà, xây dựng được tổ ấm và bắt đầu sinh sản thì những con mối thợ sẽ đi tìm thức ăn rồi tiết ra hormone để thông báo cho những con mối khác biết và tập hợp lại đi xâm chiếm lãnh thổ trong nhà.
Trong tổ mối, các con mối lính sẽ dùng đầu gõ vào đồ vật để xác nhận kích thước rồi thông báo cho cả đàn số lượng mối phù hợp để tiêu hóa số thức ăn. Mối có thể phân biệt các đồ vật dựa vào nhiệt độ khác nhau của vật đó. Nếu như bạn phát hiện các vết nứt trong nhà thì nên tìm các xử lý các vết nứt này để làm giảm sự lây lan xâm nhập của mối.
Tổng kết
Mong rằng qua những thông tin mà chúng tôi cung cấp thì các bạn có cái nhìn tổng quan hơn về các loại mối ở Việt Nam. Xác định được đặc điểm, nhiệm vụ của từng loại mối trong tổ sẽ giúp bạn xử lý chúng đúng cách. Nếu như trong quá trình thực hiện mối gặp phải bất kỳ khó khăn nào thì bạn có thể liên hệ với Công Ty Diệt Côn Trùng Việt Nam VPC để được hỗ trợ 24/7.
VPC là công ty giàu kinh nghiệm trong ngành chuyên cung cấp dịch vụ diệt mối tận gốc bằng công nghệ sinh học hiện đại nhất thị trường. Chúng tôi cam kết diệt mối nhanh chóng, hiệu quả, an toàn. Hãy liên hệ với VPC ngay hôm nay, chúng tôi sẽ đồng hành cùng bạn “xóa” loài côn trùng này khỏi không gian sống và làm việc một cách nhanh chóng nhất.
CÔNG TY KIỂM SOÁT CÔN TRÙNG VIỆT NAM (VPC)
- Văn Phòng TP.HCM: Tầng 24, Tòa nhà Pearl Plaza, 561A Điện Biên Phủ, Quận Bình Thạnh, TP.HCM
- Văn Phòng TP Hà Nội: Tầng 10, Tòa nhà Việt Á, số 9 Duy Tân, Quận Cầu Giấy, Thành Phố Hà Nội .
- Văn Phòng Đà Nẵng: Tòa nhà Indochina Riverside Tower, 74 Bạch Đằng, Hải Châu, Đà Nẵng
- Hotline: 0907 568 123
- Email: VPC@kiemsoatcontrung.com.vn
- Website: Kiemsoatcontrung.com.vn
